Bugün yabani otların geniş bir yıkıntı görünümünde olan Forum’a bakarak, bu alanın 1.000 yıl boyunca kentin gurur kaynağı olduğunu tahmin etmek kolay olmasa gerek. 3.000 yılı aşkın bir zaman önce Palatino Tepesi’nde yer alan asıl kentin mezarlığı olan bu bölge, yavaş yavaş genişleyip büyüyerek Roma’nın kazandığı gücü yansıtır oldu. İ.Ö. 6. yüzyılda bataklık alan kurutulduğunda, Cumhuriyet’in yaşamında vazgeçilmez bir yer edinen Forum, en ihtişamlı günlerini, tuğla kenti mermerle donattığını söyleyerek gururlanan ilk Roma imparatoru Augustus döneminde yaşamıştır.

Rehber: Forum’a Via Dei Fori üzerinden ulaşabilirsiniz. Ancak, forumun tamamının geniş bir manzarası için iki uçta bulunan tepe noktalara çıkmak gerekir. Kuzeybatı ucundan, Capitolino’dan (beyaz renkli devasa Vittorio Emanuele anıtının sağ tarafının arkasından) girin ve Largo Romolo e Remo merdivenlerinden aşağı inin. Güneydoğu ucundan ise, Colosseum’dan başlayın ve tepeyi kuzeybatı yönünde çıkın. Palatino’ya ana giriş kapısında bulunan titus kemeri’nden geçerek forumu gezmeye başlayabilirsiniz.

Roma Forumu mutlaka görülmesi gereken yerler

• Septimius Severus Kemeri
• Vesta Tapınağı ve Vesta Bakireleri Evi
• Curia
• Kastor ve Polluks Tapınağı
• Titus Kemeri
• Maxentius ve Constantinus Bazilikası
• Vespasianus Tapınağı
• Via Sacra
• Satürn Tapınağı
• Antoninus ve Faustina Tapınağı

Septimius Severus Kemeri

Çok iyi korunmuş bir anıt. İmparatorun Ortadoğu’daki zaferlerinin anısını yaşatır. Zafer takı İ.S. 203 yılında, Severus’un daha sonra imparator olan oğulları Geta ve Caracalla tarafından yaptırılmıştır.

Vesta Tapınağı ve Vesta Bakireleri Evi

Zarif yuvarlak tapınak ve hemen yanında bulunan saray Roma’nın en önemli kültlerinden birinin merkeziydi. Soylu ailelerden gelme rahibeler kutsal ateşin devamlılığını sağlarlar ve çeşitli ayrıcalıklardan yararlanırlardı.

Curia

İ.S. 3. yüzyıl tarihli senato binasının mermer zemini, 300 senato üyesinin oturduğu yüksek basamakları ve hatip platformu bugüne değil gelebilmiştir. 2. yüzyılda yapının nasıl göründüğünü anlayabilmek için İmparator Traianus’un başarılarını anlatan mermer rölyefleri inceleyebilirsiniz.

Curia, Roma’nın erken dönemlerinde aşağı yukarı kabilelere göre yapılmış toplumsal taksimle oluşmuş her bir alt bölüm ve aynı zamanda bir Mecaz-ı mürsel olarak kabile üyelerinin bir araya gelerek kabile ile igili meselelerini tartıştıkları yer. Etimolojik olarak Eski Latince “erkeler topluluğu” anlamına gelen “co-viria” teriminden türetilmiştir.

Roma Forumunda bulunan Curia, Senatonun toplandığı ve İmparatorluğun idaresi ile ilgili tartışmalar yaptığı Senato binası işlevine sahipti. Yapı, Forumun kuzeyinde yer alıyordu ve özellikle bir İmparatorun yönetimi altındaki hükümetin işlerini yürtümek için kullanılıyordu. Roma Forumunda halâ ayakta kalan birkaç yapıdan birisidir ve bu haliyle Romalılar döneminde neye benzediğini gözümüzde canlandırmak mümkün olabilmektedir.

Kastor ve Polluks Tapınağı

Lupiter ile Leda’nın ikiz oğulları, Troyalı Helena’nın erkek kardeşleri olan Dioskurlar’a adanan tapınaktan geriye, yalnızca üc Korint sütun kalmıştır.Tapınak, ikizlerin İ.Ö. 499 yılında ortaya çıktığı söylenen yere inşa edilmiştir.

Titus Kemeri

İ.S. 81 yılında İmparator Domitianus tarafından, kardeşi Titus ve babası Vespasianus adına, Yahudi ayaklanmasının bastırılmasını anmak üzere yaptırılmıştır. Rölyeflerde kutsallar kutsalı Kudüs kentini yağmalayan ve altın bir menora taşıyan askerler betimlenmiştir.

Maxentius ve Constantinus Bazilikası

Kaset örgülü üc devasa beşik tonoz İ.S. 315 yılında inşa edilen ve imparatorluğun ticari ve ekonomik merkezi olan Forum’un en büyük yapısından bugüne kalanlardır.

Vespasianus Tapınağı

18. yüzyılda yapılan başarılı kazı çalışmalarıyla gün ışığına çıkarılan bu tapınak, bir önceki imparatora adanmıştı. Tapınağın İ.S 79 yılından kalma köşe sütunları yüzyıllarca toprak altında kalmıştır.

Via Sacra

Geniş ve düz, siyah bazalt taşlarla döşenmiş Roma’nın en eski yolu, Titus Kemeri’nden başlar ve Forum boyunca Capitolino Tepesi’ne kadar uzanır. Cumhuriyet’in büyük kahramanları bu yoldan zaferle yürürlerdi, ama daha sonra geçit törenleri yozlaşmış ve yolda yankesiciler türemiştir.

Satürn Tapınağı

İon düzenindeki, gri-kızıl renkli sekiz sütun, tarım tanrısının tapınağından (devlet hanizesiyle birlikte) bugüne kalanlardır. Aralık ayında düzenlenen Saturnalia şenliklerinin bugünkü noel ve yılbaşı kutlamalarına benzediği sanılmaktadır.

Antoninus ve Faustina Tapınağı

İ.S. 41 yılında, Antoninus Pius tarafından karısı Faustina’ya adanan bu tapınak iki korunmuş örneklerden biridir. Üzerindeki barok tarz eklemelere dikkat edin. Yan frizde yer alan grifon betimleri de görülmeye değer.

Notlar:

• Yakın çevrede bir şeyler yiyip içmek için sokak satıcılarının tezgahlarından başka bir şey yoktur. Kafe veya restoran arıyorsanız Via Cavour’a gitmeniz gerekir. Sokak satıcıları biraz pahalı olabilir o yüzden tok bir şekilde Forum’u ziyaret etmenizi öneririz.
• Yaz aylarında forumu gezmek istiyorsanız, sıcaktan kaçınmak için sabahın erken saatlerini veya akşam üzerini tercih edin. 

Palatino Tepesi

Roma’nın yedi tepesinden en merkezde olanı ve Roma kentinin tarihî kalıntılar açısından en zengin bölgesi. Roma Forumu’ndan yaklaşık 40 m yukarıdadır ve tepeden bakar diğer tarafta ise Circus Maximus’a tepeden bakar. İngilizce saray anlamındaki “palace” sözcüğünün etimolojik kökenini oluşturur.

Roma mitolojisi’ne göre, Palatino Tepesi Romulus ve Romus’un dişi bir kurt tarafından bulunarak hayatlarının kurtarıldığı yerdir. Yine bu efsaneye göre, karısı Acca Larentia ile birlikte çocukları büyütecek olan çoban Faustulus bebekleri burada bulmuştur. Burada yetişmişler ve Romulus Roma’yı kurmaya karar vermiştir.

Roma’nın kökleri Palatino’dadir. Gerçekten de, son zamanlarda yapılan kazılara göre bu bölge aşağı yukarı MÖ 1000 yılından itibaren yerleşim görmeye başlamıştır.

Cumhuriyet dönemi (MÖ 510 – c. MÖ 44) boyunca birçok zengin Roma yurttaşı burada ikamet etmiştir. Augustus (MÖ 63 – 14), Tiberius(MÖ 42 – 37) ve Domitian’a (51 – 96) ait sarayların kalıntıları hala görülebilir. Augustus, aynı zamanda evinin yanına bir de Apollon tapınağı yaptırmıştır.

Palatino tepesi, ayrıca Lupercalia festivaline de ev sahipliği yapmaktaydı.

Kaynak: Wikipedia

Palatino Tepesi’nde görülmesi gereken yerler

1- Domus Flavia

Bugün iki çeşmenin kalıntılarıyla belirlenen bu etkileyici yapı, İ.S. 81 yılında Domitianus tarafından geniş imparatorluk sarayının resmi kanadı olarak yaptırılmıştı.

2- Livia’nın Evi

İ.Ö. 1. yüzyıldan kalma bu yapı (bugün yeraltına kalmıştır), imparator Augustus ile ikinci karısının evlerinin bir bölümünü oluşturuyordu. Evin mozaik zemin panoları ve fresklerle süslenmiş duvarları görülmeye değer.

3- Palatino Müzesi ve Antiquarium

Bir zamanlar Rahibe manastırı olan yapı, gün ışığı çıkarılmış pek çok eseri barındırır. Heykeller, kaplar, antik desenler ve incelikli mozaikler görülmeye değer. Burada, Demir çağı dönemindeki Palatino’nun bir maketini de görebilirsiniz.

4- Romulus’un Evleri

1940’larda, İ.Ö. 9. yüzyıldan kalma üç evin kalıntıları keşfedilmiştir.Söylentiye göre, Roma’ya adını veren Romulus burada bir köy kurmuştur.

5- Stadium

Koşu pisti ya da geniş bir bahçe olduğu düşünülen dikdörtgen alan, Domitianus’un 1. yüzyıl tarihli sarayının bir bölümüydü.

6- Domus Ausgustana

Domitianus’un özel dairelerinin bulunduğu kanattan bugüne kalanlar, bu devasa tonozlardır.

7- Kybele Tapınağı

Anadolu kökenli bir kült olan Kybele kültü, İ.Ö. 191 yılında Roma’ya ulaşmıştı. Bereket tanrıçasının başsız heykeli hala burada görülebilir. Kybele’ye tapınan rahipler, kendilerini hadim ediyorlardı.

8- Farnese Bahçeleri

Zarif bitkiler ve pavyonlarla sarılmış olan bir zamanların geniş zevk bahçesi, Vignola tarafından tasarlanmış ve Tiberius’un sarayının kalıntıları üzerine 16. yüzyılda inşa edilmiştir.

9- Cryptoporticus

Birbirine bağlı bir dizi yeraltı koridorunun tonozları zarif alçı rölyeflerle süslenmiştir. 130 metre boyunca uzanan geçitler, Neron’un Altın Evi’ni Palatino’ya bağlıyordu.

10- Domus Septimius Severus

Devasa kemerler ve yıkılmış duvarlar, imparatorun İ.S. 2. yüzyılda Domus Augustana’ya yaptığı eklemelerden günümüze kalanlar.

Tarihsel açıdan Roma’nın gündelik hayatı

Romalıların çoğunluğu, en yoksul kesimin en üst katlarda oturduğu alt katlı apartmanlar olan insuale’lerde yaşardı. Ortalama bir Romalı erkek vatandaş gün doğmadan yerinden kalka, toga’sını sarınır ve bir bardak sudan oluşan kahvaltısını ederdi. Daha sonra kalabalık sokaklardan geçerek, konu komşuyla hoş beş ettiği ayakyoluna gider, ardından da kendisine günlük ücretini veren saygıdeğer patronunu ziyaret ederdi. Öğle yemeği genellikle biraz ekmekle şaraptan ibaretti. Akşama doğru hamama gidilir ve dostlarla buluşulur, akşam yemeği vaktine kadar sohbet edilir, egzersiz yapılır, bir şeyler okunu ya da sanat eserleri üzerine iki çift laf edilirdi. Günün ana öğünü olan akşam yemeği yenirken sedirlere uzanılır ve kölelerin hizmet etmesi beklenirdi. Romalı kadınlar ise hamama gitmek dışından evden çıkmaz ve ev işleriyle uğraşırlardı.

Roma Hamamları

Roma Toplumsal yaşamında çok önemli bir yere sahip olan hamamlar, iş anlaşmalarının da yapıldığı bir yerdi. Caracalla Hamamları’ndan günümüze kalanlar görülmektedir.

Antik Roma’da Dinsel İnanışlar

• Devlet Dini Yunan-Roma Tanrıları (özellikle Capitolino üclüsü: lupiter, luno ve minerva)
• Ev Tanrıları: Atalar ve Genii
• Kybele Kültü, Bereken Tanrıçası
• Tanrılaştırılmış imparatorlar, imparatoriçeler ve diğerleri
• Bereket Kültleri
• Mithracılık
• Attis Kültü
• İsis Kültü
• Serapis Kültü
• Yahudi-Hristiyanlık

Roma Forum’u Nerede ? Nasıl Gidilir? Roma Forum’u Haritası

Roma Forum’u Via dei Fori İmperiali’de bulunmaktadır. Colosseum’un yanında bulur. Colosseum metro durağından hemen ulaşım sağlanabilir.

Gerekli Bilgiler

• 1 Kasım – 15 Şubat tarihleri arasında her gün 08.30 – 16.30 saatleri arasında ziyaret edilebilir.
• 16 Şubat – 15 Mart tarihleri arasında her gün 08.30 – 17.00 saatleri arasında ziyaret edilebilir.
• 16 Mart – 31 Mart tarihleri arasında her gün 08.30 – 17.30 saatleri arasında ziyarete açıktır.
• 1 Nisan – 30 Eylül tarihleri arasında her gün 08.30 – 19.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
• 1 Ocak ve 25 Aralık tarihlerinde kapalıdır.
• Forum ücreti 9 Eurodur. (Palatino, Müze ve Colosseum dahil ücrettir.)